Փողոցում հնչողը մանիպուլյացիա է, թե Փաշինյանը շուտով խաղաղության պայմանագիր է ստորագրելու. քաղաքագետ

Օրերս Առաջին ալիքի եթերում ՀՀ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը, Ադրբեջանի ներկայացրած հինգ առաջարկներին ի պատասխան, հանրայնացրեց ՀՀ-ի ներկայացրած 6 առաջարկները: Այս մասին գրում է «Հայկական ժամանակը»։

Ըստ այդմ՝ կետերից առաջինով շեշտված է, որ հայկական կողմը պատասխանում է Ադրբեջանի՝ փետրվարի 21-ով թվագրված և հայկական կողմին մարտի 11-ին փոխանցված նամակին։ Երկրորդ կետով հայկական կողմը նշում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք չի ունեցել և չունի տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի Հանրապետության նկատմամբ: Երրորդ կետով հստակեցվում է, որ հայկական կողմի համար հիմնարար են Լեռնային Ղարաբաղի հայերի անվտանգության երաշխավորման, նրանց իրավունքների և ազատությունների հարգման, ինչպես նաև ԼՂ վերջնական կարգավիճակի որոշման հարցերը։

Չորրորդ կետով հայկական կողմը կարևոր է համարում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների՝ 2020-ի նոյեմբերի 9-ի, 2021-ի հունվարի 11-ի և 2021-ի նոյեմբերի 26-ի հայտարարություններում ամրագրված պարտավորությունները:

Հինգերորդ կետում ասվում է՝ հայկական կողմը պատրաստ է սկսել բանակցություններ հարաբերությունների կարգավորման և խաղաղության պայմանագիր կնքելու՝ Ադրբեջանի հետ միջպետական հարաբերությունների հաստատման համար՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության, Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների միջազգային դաշնագրի և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիման վրա: Վեցերորդ կետում էլ նշվում է, որ բանակցությունների կազմակերպման համար հայկական կողմը դիմել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին։

Քաղաքագետ Դավիթ Ստեփանյանը, «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում անդրադառնալով հայկական կողմի ներկայացրած այս կետերին, ասում է՝ դեռևս 1991 թվականից Հայաստանը չունի և չի ունեցել տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի նկատմամբ:

«Հայաստանը երբեք նկրտումներ չի ունեցել Ադրբեջանի տարածքների մասով, այն դեպքում, երբ Արցախի հիմնահարցը դիտարկվում է ոչ թե որպես տարածքային վեճ երկու երկրների միջև, այլ ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականության: Եթե այդպես չլիներ, 1992 թվականին Մինսկի խումբը չէր ստեղծվի: Հայաստանը կճանաչվեր ագրեսոր պետություն, որն ունի նկրտումներ Ադրբեջանի տարածքների հանդեպ, և այդպիսով հարցը կփակվեր»,- նշում է նա:

Ըստ քաղաքագետի՝ Ադրբեջանն այսօր մի խնդիր ունի՝ լուծել Արցախի հիմնահարցը, իսկ մնացած հարցերն ածանցյալ են. «Սյունիքի հարցը, «Զանգեզուրի միջանցքը», Գեղարքունիքը, Երևանը, այն, ինչ խոսում է Ալիևը, հասկանում է՝ դրան հասնել չի կարող, գոնե այս աշխարհաքաղաքական իրողությունների ընթացքում: Նա ունի հիմա մեկ խնդիր՝ Արցախը վերադարձնել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ներքո»:

Ուկրաինայի օրինակով կարելի է հասկանալ, որ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը փոխվում է ամեն պահի, շեշտում է Ստեփանյանը, հետևաբար փոխվում են նաև երկրների ծրագրերն ու առաջարկները:

«Այն ծրագիրը, որ հիմա համարվում է առավելագույնը, վաղը կարող է դառնալ նվազագույն, այսինքն՝ ամեն պահի իրավիճակը կարող է փոխվել, երկրների ներկայացրած ծրագրերն ու առաջարկները՝ նույնպես: Այժմ Ադրբեջանը չի խոսում Սյունիքի մասին, սակայն որոշ ժամանակ անց կարող է խոսել: Նշաձողը այս պահին այսքանն է: Մեր նշաձողը ցանկացած դեպքում պետք է լինի Արցախի ինքնորոշման պահպանումը: Չպետք է թողնել, որ այս հարցը փակվի: Պետք է գնալ խաղաղության պայմանագրի, իսկ Արցախի հարցը պետք է լինի ածանցյալ՝ առանձին հարց: Մենք տեսնում ենք, որ Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը համամիտ են մեր դիրքորոշմանը, այսինքն՝ Արցախի հարցը այսօր փակելը ոչ մեկին պետք չէ, բացի Ադրբեջանից»,- ասում է նա:

Ստեփանյանի կարծիքով՝ խաղաղության պայմանագրի կնքման գործընթացը շատ երկար է տևելու, մեկ օրվա կամ մեկ շաբաթվա գործ չէ, նույնիսկ մեկ տարվա հարց չէ:

«Փողոցում հնչող այն մանիպուլյացիաները, թե շուտով Փաշինյանը ստորագրելու է խաղաղության պայմանագիր, իրականում կեղծիք է, դա ներքաղաքական նկատառումներից ելնելով է արվում: Չեմ բացառում, որ ՌԴ-ի ու Հայաստանի միջև կարող է ստորագրվել փաստաթուղթ, սակայն դա չի լինելու Արցախի վերջնական լուծումը: Ես չեմ տեսնում այսօր այդպիսի հնարավորություն»,- նշում է քաղաքագետը:

Հարցադրմանը՝ այն կետը, որտեղ նշվում է, որ հայկական կողմը կարևոր է համարում Ադրբեջանի, Հայաստանի և Ռուսաստանի ղեկավարների՝ 2020-ի նոյեմբերի 9-ի, 2021-ի հունվարի 11-ի և 2021-ի նոյեմբերի 26-ի հայտարարություններում ամրագրված պարտավորությունները, կարո՞ղ ենք հասկանալ, որ խոսքը ռազմագերիների վերադարձի մասին է, Ստեփանյանը դրական է արձագանքում.

«Այո, Հայաստանն այդպես է տեսնում այդ կետի իրագործումը: Ռազմագերիները պետք է վերադառնան, բոլոր բանակցություններում այդ մասին հայկական կողմը բարձրաձայնում է: Դա Հայաստանի թիվ 1 խնդիրներից մեկն է: Ավելին ասեմ՝ ես վստահ եմ, որ վաղ թե ուշ մեր բոլոր գերիները վերադառնալու են տուն: Նույնիսկ այն գերիները, որոնց նկատմամբ Ադրբեջանում դատական կլոունադա է տեղի ունեցել»:

Ստեփանյանը, խոսելով կոմունիկացիաների բացման մասին, ասում է՝ ավելի շուտ հնարավոր է՝ դա տեսնենք, քան Արցախի հարցի լուծումը:

«Կոմունիկացիաների բացումը ժամանակի ընթացքում տեղի է ունենալու, իհարկե, ոչ մեկ տարվա ընթացքում: Ի վերջո, դա բոլորի շահերից է բխում, իհարկե, առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի, ինչպես նաև՝ Եվրամիության, Ադրբեջանի և Թուրքիայի: Հայաստանի շահերից այնքան էլ չի բխում, սակայն չի էլ հակասում: Այս հեռանկարն իրավունք ունի կայանալ: Իհարկե, եթե աշխարհաքաղաքական իրավիճակը չփոփոխվի: Միգուցե տարածաշրջանում այնպիսի իրավիճակ ստեղծվի, որ Ռուսաստանը ընդհանրապես այստեղից վռնդվի, և բոլոր ծրագրերը ի չիք դառնան»,- նշում է քաղաքագետը:

Վերջինս հիշեցնում է, որ 2013 թվականին Սերժ Սարգսյանը մեկ օրվա մեջ ստորագրեց մի փաստաթուղթ, որի համաձայն՝ Հայաստանը փոխեց իր արտաքին քաղաքականության վեկտորը և Եվրամիության փոխարեն մտավ Մաքսային միություն:

«Աշխարհաքաղաքական ներկա վիճակում մենք տեսնում ենք, որ կան կայուն քայլեր, որպեսզի Հայաստանի արտաքին վեկտորը որոշակի փոփոխության ենթարկվի, տեսնում ենք մեր ԱԳ նախարարի, ՀՀ վարչապետի հանդիպումներն ու այցերը: Տեսանք նաև, որ Եգիպտոսի հետ են փորձում հարաբերություններ զարգացնել, ԱՄՆ-ի հետ կա որոշակի առաջընթաց: Իսկ Ռուսաստանի իշխանություններն այսօր այնպիսին են, որ կարող են մեր իշխանությունների վրա ազդեցություն ունենալ: Հուսով եմ՝ մեր իշխանությունները չեն ընկրկի և կշարունակեն արտաքին քաղաքականության վեկտորների բազմազանության ուղղությամբ»,- եզրափակում է նա: