Մատենադարանը հանրությանը ներկայացրեց Իրանի Ղաջարական դարաշրջանին նվիրված բացառիկ ցուցանմուշներ

Իրանի Ղաջարական դարաշրջանի մշակույթին նվիրված ցուցահանդեսում ընդգրկված են հրովարտակներ, նկարազարդ ձեռագրեր, ինքնատիպ կազմեր և Ղաջար թագավոր Նասեր Էդ-Դին շահի՝ ծագումով հայ անձնական լուսանկարիչ Անթուան Սևրուգինի լուսանկարները։ Առաջին անգամ ցուցադրվում են արվեստաբան Իվեթ Թաջարյանի անձնական հավաքածուից հախճապակե սալիկներ, հագուստ և դեկորատիվ-կիրառական արվեստի նմուշներ:

Ցուցահանդեսի բացման հանդիսավոր արարողությունը տեղի ունեցավ նոյեմբերի 25-ին Մատենադարանում:

Իվետ Թաջարյանը, որը նաև ցուցահանդեսի համադրողն է, ասաց՝ Մատենադարանի հավաքածուի ավելի քան 20 հազար 550 ձեռագրից շուրջ 2 հազար 730-ը արաբական են: Դրանցից 450-ը պարսկերեն ձեռագրեր են, որոնցից 150-ը Ղաջարական ժամանակաշրջանի են:

«Ցուցադրված նմուշների միջոցով ամբողջական պատկերացում է տրվում շուրջ 140 տարվա ընթացքում ձևավորված իրանական արքունական միջավայրի, ազգային արժեքների, ավանդույթների մասին: Ղաջարական ժամանակաշրջանում իրանական իշխանությունները կրկին սկսեցին մեծ ուշադրություն ցուցաբերել հայերի նկատմամբ, և նրանց վիճակը մասամբ բարելավվեց: Երկիրը տնտեսական լճացումից դուրս բերելու նպատակով կառավարությունը հրապարակեց մի շարք հրամանագրեր: Վերջիններս վերացրին հայերի նկատմամբ սահմանափակումները. Արգելվեց բռնի հավատափոխությունը և վերաօրինականացվեցին հայկական եկեղեցիների կալվածքները: Մատենադարանը պահպանում է նման բովանդակությամբ վավերագրեր, որոնցից մի քանիսը ցուցադրության մի մասն են»,-շեշտեց Թաջարյանը:

Նրա խոսքով՝ ցուցադրված նկարազարդ ձեռագրերում նկատելի է, որ նկարիչները հրապուրված են եղել եվրոպական արվեստով և հնի ու նորի համադրմամբ ստեղծել են իրանական Ղաջարական ինքնատիպ ոճը:

Անդրադառնալով Անթուան Սևրուգինի լուսանկարներին՝ համադրողն ընդգծեց, որ այդ աշխատանքները 2017-ին Մատենադարանին է նվիրել Սևրուգինի թոռը:

Միջոցառմանը տեղի ունեցավ նաև Քրիստինե Կոստիկյանի «Մատենադարանի պարսկերեն հրովարտակները» գրքի շնորհանդեսը։ Այն հրատարակվել է «Գուրգեն Մելիքյանի Քաշաթաղի բազմազավակ ընտանիքների» հիմնադրամի հովանավորությամբ:

Գրքի առաջին հատորները գրել է 20-րդ դարի խոշորագույն իրանագետ Հակոբ Փափազյանը: Հինգերորդ հատորը գրելիս Քրիստինե Կոստիկյանը փորձել է պահպանել Փափազյանի մեթոդիկան և սկզբունքները:

«Այս պրակում ընդգրկել է Ղաջարական շրջանի 1798-ից 1829 թվականների 96 հրամանագիր թե՛ շահի, թե՛ արքայազների, որոնք պահվում են կաթողիկոսական դիվանում՝ Մելիք-Շահնազարյանների ֆոնդում: Սա այն ժամանակաշրջանն է, երբ սրվել են ռուս-իրանական հարաբերությունները Կովկասի շուրջ ու վերածվել ռուս-պարսկական պատերազմների: Վավերագրերը կարևորվում են նրանով, որ լիովին արտացոլում են ժամանակաշրջանի իրողություններն ու հայ-իրանական փոխհարաբերությունները նկարագրող լավագույն աղբյուրներն են»,-հավաստիացրեց Կոստիկյանը:

Ցուցադրությունը դիտելու և շնորհանդեսին մասնակցելու էր եկել ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Աբբաս Բադաշխան Զովուրին, որը  ողջունեց  դարերի խորքից եկող պատմությունը նման նախաձեռնություններով փոխանցելու գաղափարը: «Մտածում էի՝ ինչ գնահատական կարելի է տալ անձանց, որոնք  պատմության հետ են առնչվում և փորձում են արդար ներկայացնել այն: Կարծում եմ՝ դժվար է գնահատել մարդկանց, որոնք ուսումնասիրում, վերլուծում ու ապագա սերունդներին են փոխանցում պատմությունը»,-շեշտեց դեսպանը:

Ցուցահանդեսը և Մատենադարանում կազմակերպված մի շարք այլ միջոցառումներ նվիրված են Հայաստանի և Իրանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակին, որին ընդառաջ Մատենադարանում մեկնարկել են Իրանի մշակույթի օրերը։