Զգուշացնում ենք ՄԱԿ-ին, որ Ադրբեջանը ձգտում է կարգավորել բռնությունն ու ագրեսիան. Մհեր Մարգարյան

ՄԱԿ-ում Հայաստանի մշտական ներկայացուցիչ, դեսպան Մհեր Մարգարյանը հոկտեմբերի 20-ին տեղի ունեցած ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի՝ «Խաղաղություն երկխոսության միջոցով. տարածաշրջանային, ենթատարածաշրջանային և երկկողմ համաձայնագրերի ներդրումը վեճերի կանխարգելման և խաղաղ կարգավորման գործում» թեմայով բաց բանավեճի ժամանակ հանդես է եկել հայտարարությամբ:

«Պարոն նախագահ,

Ես շնորհակալություն եմ հայտնում Բրազիլիայի նախագահությանը այս հանդիպումը հրավիրելու համար և հարգելի բրիֆերներին՝ այսօրվա քննարկմանը իրենց ներդրման համար:

Տարածաշրջանային պայմանավորվածությունները կարող են վճռորոշ դեր խաղալ միջազգային խաղաղության և անվտանգության պահպանման գործում, ինչպես սահմանված է ՄԱԿ-ի կանոնադրության VI և VIII գլխով՝ աջակցելով վեճերի խաղաղ կարգավորմանը և կոնֆլիկտային իրավիճակների լուծմանն ու կանխմանը:

Հաճախ նման պայմանավորվածությունները ավելի լավ պատկերացում են տալիս իրենց տարածաշրջաններում հակամարտությունների պատմական համատեքստերի, արմատական պատճառների և բարդությունների մասին. դրանց հասանելիությունն ու մատչելիությունը կարող են ծառայել որպես երկխոսության և միջնորդության ավելի անմիջական և հարմարեցված գործիքներ:

Այս սկզբունքով էր, որ դեռ 1992 թվականին Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության խորհրդաժողովը (հետագայում՝ ԵԱՀԿ) ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հավանությամբ ձևավորեց Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման կոնկրետ նախաձեռնություն։ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը՝ Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի Դաշնության և Միացյալ Նահանգների համանախագահությամբ, ստեղծվել է միջազգային մանդատով՝ միջնորդություն և բանակցություններ վարելու որպես տարածաշրջանային համաձայնագիր՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության համաձայն:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը նրա հիմնադրումից ի վեր էական է եղել դիվանագիտությունը, հմտություններն ու փորձը մոբիլիզացնելու համար Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման համար։ Այս միջազգային պայմանագիրը ենթարկվեց մեծ հարվածի, երբ Ադրբեջանը որոշեց ավերիչ պատերազմ վարել համաշխարհային համաճարակի պայմաններում 2020 թվականի սեպտեմբերին՝ կոպտորեն խախտելով 1994 և 1995 թվականների հրադադարի մասին գործող համաձայնագրերը և ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը։

Չնայած սանձազերծված ռազմական ագրեսիան արդարացնելու Ադրբեջանի ջանքերին, դա իրականում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությամբ բանակցություններից հրաժարվելու միտումնավոր որոշման արդյունք էր՝ փոխարենը ընտրելով չհրահրված լայնածավալ բռնություն՝ բազմաթիվ ստուգված հաղորդումներով վայրագությունների մասին, այդ թվում՝ քաղաքացիական անձանց նկատմամբ։

Պարոն նախագահ,

«Խաղաղության նոր օրակարգի» վերաբերյալ իր քաղաքականության ամփոփման մեջ Գլխավոր քարտուղարն ընդգծում է, որ «որոշ պետություններ ընդունել են ներկայիս անորոշությունը՝ որպես իրենց ազդեցությունը վերահաստատելու կամ հարկադրանքի միջոցներով երկարաժամկետ վեճերը լուծելու հնարավորություն»։ Դա հենց այն է, ինչ տեղի ունեցավ մեր տարածաշրջանում։

Մենք հետևողականորեն զգուշացնում ենք ՄԱԿ-ին և հենց այս խորհրդին, որ Ադրբեջանը, խրախուսված անցյալում ուժի կիրառման արդյունքներով, ձգտում է կարգավորել բռնությունն ու ագրեսիան՝ միակողմանի լուծումներ պարտադրելու և Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների քաղաքականությունը կատարելագործելու համար։

Ադրբեջանը 2022 թվականի դեկտեմբերին միտումնավոր խափանեց մարդկանց, ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժը Լաչինի միջանցքով՝ փաստացիորեն միջնադարյան պաշարման պայմաններ սահմանելով Լեռնային Ղարաբաղի ողջ էթնիկ հայ բնակչության վրա՝ օգտագործելով սովը որպես պատերազմի մեթոդ։

Ակնհայտորեն խախտելով Արդարադատության միջազգային դատարանի իրավաբանորեն պարտադիր վճիռներով ստանձնած պարտավորությունները, ներառյալ Լաչինի միջանցքով անարգել տեղաշարժն ապահովելու ժամանակավոր միջոցը, ինչպես նաև վեճը չսրելու գերակա պարտավորությունը, Ադրբեջանը իրականացրել է նախնական էթնիկ զտումներ, ներառում էր շուրջ 10-ամսյա շրջափակում 120 հազար մարդու նկատմամբ, որին հաջորդեց լայնածավալ ռազմական ուժի կիրառումը, որը խլեց անմեղ խաղաղ բնակիչների, այդ թվում՝ երեխաների կյանքերը, և, ի վերջո, Լեռնային Ղարաբաղի ողջ բնակչությանը զանգվածային տեղահանումներ իրականացրեց:

Հատկանշական է, որ միայն ամբողջական հայաթափումից հետո Ադրբեջանը ՄԱԿ-ին թույլ տվեց իր առաջին այցը Լեռնային Ղարաբաղ՝ ակնհայտորեն ՄԱԿ-ի առաքելության աշխատանքը շահարկելու նպատակով՝ փորձելով սպիտակեցնել հայ ժողովրդի իրավունքների զանգվածային խախտումները Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության շրջանում, որը սովահար, ռմբակոծված և բռնի տեղահանված էր։

Պարոն նախագահ,

Եվրոպայի հիմնական ներկայացուցչական մարմինները՝ Եվրախորհրդարանը և Եվրախորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը, ընդունել են բանաձևեր, որոնք խստորեն դատապարտում են Ադրբեջանի վերջին ռազմական ագրեսիան Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ նշելով, որ հարկադրանքի կիրառումը խաղաղ բնակչությանն իր տարածքից արտաքսելու համար հավասարազոր է մարդկության դեմ հանցագործության։

Իրավիճակում, երբ տարածաշրջանային և երկկողմ անվտանգության միջոցառումները, ցավոք, չեն կարողացել կանխել ռազմական ագրեսիան և պաշտպանել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության կյանքը ոչնչացումից, ՄԱԿ-ը և Անվտանգության խորհուրդը հատուկ պատասխանատվություն են կրում արդարադատությամբ և պատասխանատվությամբ կատարել իրենց մանդատը և ստեղծել արդյունավետ միջազգային շրջանակ՝ տեղահանված բնակչության անվտանգ և արժանապատիվ վերադարձի համար՝ միջազգային իրավունքի նորմերին և սկզբունքներին համապատասխան։

Շնորհակալություն»: