Ռուբեն Վարդանյանի՝ Արցախում գտնվելու էֆեկտիվությունը և իմաստը պետք է դրսևորվեն նաև Լաչինի խնդրի լուծմամբ. Անդրանիկ Քոչարյան

Հարցազրույց ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանի հետ։Այս մասին հայտնում է «Մանդատ» տեղեկատվական ՀԿ-ն:

-Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ այս իրավիճակում ՀԱՊԿ զորավարժությունների անցկացումը Հայաստանում նպատակահարմար չէ։ ՌԴ նախագահի խոսնակ Պեսկովն էլ արձագանքել է, թե «սա բավականին նոր հայտարարություն է»։ Վարչապետի հայտարարությունը լրացուցիչ լարվածություն չի՞առաջացնի Հայաստան-ՌԴ հարաբերություններում։

-Ո՛չ, սա լարվածություն չի առաջացնում, և եթե Պեսկովի համար դա անակնկալ է եղել, ապա նա պարզապես պետք է շարադրեր փաստերը։ Մենք ՀԱՊԿ-ին բազմիցս դիմել ենք, և ՀԱՊԿ-ը՝ որպես կառույց, իր իրավասությունների շրջանակում չի արձագանքել։ ՀԱՊԿ-ը ստեղծվել է կոլեկտիվ համագործակցության հենքի վրա, ևեթե անդամ պետություններից մեկի ինքնիշխան տարածքը պարբերաբար ենթարկվում է հարձակման, ապա ՀԱՊԿ-ի հիմնական գործողություններից մեկը պետք է լիներ աջակցելը։ Չենք ասում ռազմական աջակցություն, բայց գոնե պետք է գնահատական տար ոչ ՀԱՊԿ անդամ պետության գործողություններին։ Զորավարժությունը հանուն զորավարժության չի լինում։ Զորավարժությունները լինում են, երբ կոլեկտիվ անվտանգության համակարգն իր կոլեկտիվ գործառույթները դարձնում է իրականություն։

-Այսինքն, այս կառույցն այլևս չի՞ գործում։

-Կառույցը գործում է, երբ քաղաքական այլ նպատակներ են ի հայտ գալիս, ինչպես Ղազախստանում։ Բայց մեզ առնչվող թեմաների մեջ ՀԱՊԿ-ը, այնուամենայնիվ, ցանկալի գործողություններ չդրսևորեց և այսօր էլ չի դրսևորում։ Հիմա խաղարկում են այն խաղաքարտը, որ Զասն ասել է, թե մենք պատրաստ ենք սպառազինություն տալ։ ՀԱՊԿ-ը չի կարող սպառազինություն տրամադրել, այստեղ խաբկանք կա, ՀԱՊԿ-ը սպառազինություն տնօրինող չի, կոլեկտիվ անվտանգության համակարգի սպառազինության տնօրինումը կոլեկտիվ մարմնի կոնսենսուսի արդյունքում է լինում, իսկ այնտեղ մեր հարցում երբեք կոնսեսուս չի եղել։

-Ու նորից քննարկվում է այդ կառույցում մնալ–չմնալու հարցը։

-Ո՛չ, գալիս է այդ կառույցն աշխատացնելու ցանկությունն իրականություն դարձնելու հարցը։ Եթե չի ստացվի, այսպես թե այնպես, մենք ՀԱՊԿ-ում ենք, բայց ՀԱՊԿ-ը որտե՞ղ է, հասկանալի չէ։ Մենք ուզում ենք, որ ՀԱՊԿ-ը կատարի իր իրավասությունները, ինչն առայժմ չի անում։

-Մեկ ամսից ավելի՝ Լաչինի միջանցքը փակ է, վթարների հետևանքով Արցախում անցել են հովհարային անջատումների, ինտերնետային կապը պարբերաբար խափանվում է։ Օղակը գնալով սեղմվում է։ Ո՞րն է լինելու խնդրի լուծումը։

-Չգիտեմ՝ օղակը որքան կսեղմվի, բայց Լաչինի միջանցքը հավերժ փակ չի կարող մնալ։

-Այլընտրանքային ճանապարհները՝ Շուշիի հատվածով անցնող, կամ օդային ճանապարհը չպե՞տք է արդեն գործեին։

-Դրանց մասին պետք է շատ ինտենսիվ խոսել։ Օդային ճանապարհը նշանակում է միջազգային հանրության կողմից համապատասխան գործողությունների պարտադրում, և սա հենց ճնշման գործիքներից մեկն է։ Այլընտրանքային մեկ այլ ճանապարհի հնարավորություն կարող է լինել։ Եվ Արցախի իշխանությունն այս առումով հսկայական անելիք ունի։

-Արցախի ԱԽ վերջին նիստում ընդունված հայտարարությամբ անհամաձայնություն էր հայտնվում Հայաստանի վարչապետի դիրքորոշումների վերաբերյալ։ Պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի դժգոհությունը Հայաստանից շատ հասցեական է։ Ինչպե՞ս եք սա բացատրում։

-Ռուբեն Վարդանյանի կերպարը անհասկանալի է մնում ինձ։ Ես չեմ կարող մեկնաբանել մի մարդու հայտարարություն, որը նոր է հայտնվել Արցախի կառավարման համակարգում, և պարզ չէ՝ կառավարման արդյունավետությունն ինչի վրա է կառուցված։ Պետք է հասկանանք՝ Ռուբեն Վարդանյանի իշխանությունը որտեղից է սկսվում և որտեղ է ավարտվում։ Ի վերջո, Արցախը նախագահական երկիր է, ունի նախագահ, պաշտպանության բանակ, ուժային կառույցներ, Ռուբեն Վարդանյանը ի՞նչն է կառավարում։ Կիրակի օրը հայտարարեց բենզինի ներկրման մասին, խոստացավ երկուշաբթի շարունակել և պարզապես անհետ կորավ։ Եթե կան տեսակետներ, քննարկենք դրանք Արցախի իշխանության բոլոր թևերի հետ, որտեղ կարող է լինել նաև Ռուբեն Վարդանյանը։ Նա, բացի դժգոհելուց, որևէ գործնական քայլ ՀՀ կառավարության հետ չի արել։ Ռուբեն Վարդանյանի՝ Արցախում գտնվելու էֆեկտիվությունը, իմաստը և գործողությունների արդյունավետությունը պետք է դրսևորվի հենց նույն Լաչինի միջանցքի խնդրի լուծման հարցում ևս։ Պետք է համերաշխության մթնոլորտում գնանք խնդիրների լուծմանը։ Ռուբեն Վարդանյանը և Արցախի իշխանությունը պետք է գան այն վիճակին, որ ՀՀ իշխանությունների հետ պետք է անցնել այս բարդ ճանապարհը։

–Նիկոլ Փաշինյանը ասուլիսում հայտարարեց, որ ամբողջ աշխարհը Արցախը դիտարկում է որպես Ադրբեջանի մաս: Դո՞ւք էլ եք այդպես կարծում:

–Նիկոլ Փաշինյանն ընդամենն արձանագրել է եղած իրողությունները: Ուրիշ բան, թե մենք ինչպես ենք ապրել Ղարաբաղյան շարժումից հետո, հաջողությունների ու անհաջողությունների ինչ փուլեր ենք ունեցելև ինչ պետք է անենք, որ անհաջողություններին փոխարինեն հաջողությունները: Ադրբեջանն իր պարտություններից դասեր քաղեց, գնաց երկար ճանապարհով, ստեղծեց իր զինված ուժերը և ուժային ճանապարհով գնաց լուծումների: Մինչ այդ նրա մտոքով ուժային լուծում չէր անցնում: Երբ ասում ենք, թե ինչու մեր ուզածով չստացվեց, ընդդիմադիր դաշտի մեր քույրերն ու եղբայրները գոռում են՝ ինչո՞ւ եք նորից անցյալը փորփրում: Որովհետև անհաջողությունների հիմքը դրվել է անցյալում: Ասում են՝ ձեր մեջ էլ կան անցյալից գործիչներ: Մեր մեջ են անցյալից այն քաղաքական գործիչները, որոնք կերտել են այդ հաղթանակները: Իրենց մեջ էլ կան այդպիսիք, բայց հետո ո՞նց տնօրինեցին այդ հաջողությունը հոկտեմբերի 27-ից հետո: Մեր գահավիժումն սկսվել է հոկտեմբերի 27-ից,դրա համար էլ կարծում եմ, որ այդ գործի բացահայտումը շատ հարցերի պատասխան կտա:

–Բայց իշխանությունը քայեր չի անում այդ ուղղությամբ:

–Իշխանությունը չպետք է քայլեր անի, իրավապահ համակարգը պետք է անի քայլեր, դրանք արվում են: Գուցե հասարակության համար տեսանելի չեն, բայց շատ բաներ պետք է տեսանելի չլինեն:

–44-օրյա պատերազմի հանգամանքները քննող հանձնաժողովի աշխատանքները ո՞ր փուլում են։ Հրավիրյալների ցանկը դեռ չկա՞:

–Դուք ծավալը չեք պատերացնում: Ես մեռա ասելով, թե ինչ ծավալի նյութերի հետ ենք ծանոթանում: Նույնիսկ կարող է պահ գալ, որ հրավիրյալներն անհրաժեշտ չլինեն: Քննչական կոմիտեում 1700-ից ավելի գործ է քննվում, մեզ մոտ 10 հազարից ավելի նյութեր են ուսումնասիրվում: Դուք ուզում եք հրավիրյալներին տեսնել մեր սենյակից դուրս գալիս և հարցնեք՝ ի՞նչ էիք խոսում քննիչ հանձնաժողովի նիստում: Դուք դա տեսել եք քառօրյա պատերազմի քննիչ հանձնաժողովում, բայց սա 44-օրյա պատերազմ է, և ծավալները, անորոշությունները չափազանց շատ են:

–Սահմանված ժամկետում չե՞ք ավարտելու աշխատանքը:

–ԱԺ կանոնակարգ օրենքում փոփոխություն եղավ,և ժամկետի խնդիր չունենք: Մեզ տրվեց լրացուցիչ ևս 6 ամիս ունենալու հնարավորություն։Ձեզ հետաքրքրող հրավիրյալներին կտեսնեք: Մենք հիմա պատրաստում ենք Կանոնակարգի հերթական փոփոխությունը, որը վերաբերում է հրավիրյալներին: Այն անձինք, որոնք շտապեցին հայտարարել, թե մենք չենք գալու, կտեսնեն, որ այդ չգալը կունենա իրավական հետևանք:

–Ընդդիմությունը մասնակցեց ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի այս տարվա առաջին նիստին։ Նրանց վերադարձն ինչպե՞ս եք գնահատում:

–Ընդդիմությունը մեր հանձնաժողովի նիստերին մեկ գալիս է, մեկ չի գալիս: Ի զարմանս ինձ, առաջին անգամ վերջին 6 ամսում, եկավ հանձնաժողովի կին պատգամավորը: Իրենք՝ կոնկրետ «Հայաստան» խմբակցությունը, բերել էր մի նախագիծ, որը պատրաստված չէր:

–Այսինքն, Դուք հակված էիք ընդունել նախագիծը, եթե պատրաստվա՞ծ լիներ:

–Օրինագիծը պետք է փուլեր անցներ կառավարության հետ, պաշտպանական գերատեսչության հետ, հանձնաժողովի աշխատանքային քննարկումներով: Ոչ մի փուլ չէր անցել: Նույնիսկ օրինագիծը ներկայացնող «Հայաստան» խմբակցության մեր գործընկեր Գեղամ Նազարյանը չէր կարդացել կառավարության՝ 9 էջից բաղկացած առարկությունները: Բացի քաղաքական բովանդակությունից, իրավական բովանդակություն չներկայացվեց։ Ես երեկ իմացա, որ Գեղամ Նազարյանը պետաիրավական հանձնաժողով է գնացել: Հարց է առաջանում՝ Գեղամ Նազարյանի աշխատանքը մեր հանձնաժողովում ինչո՞վ չէր բավարարում, որ ուղարկվեց այլ հանձնաժողով: Դա իրենց իրավունքն է: Վերջին հաշվով ինքը իրավաբան չէ, լրագրող է։ Գեղամ Նազարյանին տվել էին մի քաղաքական տեքստ՝ առանց իրավական բովանդակության: Խնդրեցի, որ «Հայաստան» խմբակցությունում կողմոնորշվեն, երկու ամսով հետաձգեն, և այդ ընթացակարգերով օրինագիծն անցնի:

–44-օրյա պատերազմից հետո ի՞նչ քայլեր ենք արել, որոնք ցույց կտան, որ զինված ուժերում փոփոխություններ են տեղի ունենում:

–Պատերազմից հետո իշխող ուժի պատգամավորները, գործադիրի ներկայացուցիչները պարբերաբար այցելել են սահմանային դիրքեր, դիտարկել են առաջնագծիվիճակը։ Ընդդիմությունն այդ դաշտում երբեք չի եղել: Նոր տարվա շեմին ցանկացան լինել զորամասերում, դիմել էի պաշտպանության նախարարին: Նախարարը դիմեց ինձ, որպեսզի կոորդինացնեմ, ներդաշնակվեն նրանց ուղղությունները: Ես առաջարկեցի, որ ներկայացնեն իրենց ցանկությունների գրաֆիկը, դա հաստատվեց: Ես ՊՆ-ի հետ համաձայնեցրի, որ իրենք բոլոր ուղղություններով բոլոր զորամասերում գնան և համոզվեն, որ լայնածավալ աշխատանք է կատարվել ու կատարվում է: Սպասում էի, որ գալուց հետո գոնե միկրոֆոնը կվերցնեն, կասեն՝ այնուամենայնիվ, աշխատանքներ կան: Բայց ոչ։ Անցած նիստում փոխանակ դրանից սկսեն, սկսեցին լրիվ ուրիշ բեմադրած թատրոն ներկայացնել, որը տապալվեց, ինչպես իրենց բոլոր քաղաքական թատերական ներկայացումները:

Անընդհատ ասում են՝ կլուբնիկ-կլուբնիկ: Միայն կլուբնիկը չէ։ Նայեք, թե ինչպիսին էին ինժեներական կառույցները նախկինում, և ինչ բովանդակություն ունեն դրանք այսօր: Որքանո՞վ էին կոնսերվայի բանկաների հետևում պաշտպանված իրենց երեխաները, և որքանո՞վ են պաշտպանված հիմա՝ հողի տակ։ Իրենք էլ, որ գնացել, տեսել էին, գոնե ասեին՝ լավ, ինչ-որ բան անում եք: Դա էլ չեն ուզում ասել, որովհետև իրենց քաղաքական առաջնորդը՝ Ռոբերտ Քոչարյանը, թույլ չի տալիս, որ որևէ դրական տեսակետ էս խեղճերը ցանկանան հնչեցնել: